De
eerst genoemde websites sommen voorts de regio’s op waar Sai Baba organisaties
aanwezig zijn (figuur 1). Wereldwijd bestaan er anno december 2000 meer dan
1.200 Sai Babacentra, verspreid over 137 landen.[2] Nederland is
één van de landen die een eigen, Nederlandse Sai Baba-website heeft. Ook hier
een overzicht van de centrale ideeën van de leer, een lijstje contactpersonen en
hun emailadressen, boeken, video’s en muziek die te verkrijgen zijn, uitleg
over en activiteiten van Sai Spiritueel Onderwijs (onderwijs waar nadruk gelegd
wordt op de vijf menselijke waarden), plus wat actueel nieuws. Tevens kan er
het Baba-citaat van de dag op de internationale site gevonden worden.
Internet,
website, e-mailen, en termen die in het bovenstaande nog niet gevallen zijn
zoals bestanden downloaden
(informatie binnenhalen) en deleten
(weggooien), chatten en digitaal surfen zijn begrippen behorende bij hét medium
van vandaag de dag. Internet is hét middel om informatie te vergaren en
verspreiden, contacten te zoeken en te onderhouden. Gezien de populariteit van
Sai Baba en van internet, is het gevolg dat er naast de genoemde websites van
de internationale en de Nederlandse Sai Baba Organisaties, ruim 100 sites[3] zijn waar informatie over Sathya Sai Baba te vinden is.
Het
is evenwel via ditzelfde communicatiemiddel dat de door miljoenen[4] geliefde spiritueel leermeester met name het afgelopen
jaar structureel is aangeklaagd. In 2000 zijn diverse trouwe Sai
Babavolgelingen, sommige meer dan 20 jaar!, devotee-af geworden. Veel van hun
vragen, hun speurtocht naar de waarheid omtrent de aanklachten tegen Sai Baba,
en vervolgens hun acties en de resultaten daarvan, zijn op internet te vinden.
Brieven bv., van voormalige volgelingen die aan de organisatie schreven waarom
ze afstand deden van hun functie in een Sai-organisatie, werden op
Sai-kritische websites geplaatst om ruchtbaarheid te geven aan het gegeven dat
er iets fundamenteel mis is met Sai Baba.
Anders
geformuleerd: het internet wordt gebruikt door devotees om de Bababoodschap
verder de wereld in te brengen, én door ex-devotees om mensen te waarschuwen
voor Sai Baba. Tegenacties van devotee-zijde op de negatieve berichten op het
internet bleven derhalve niet uit. En dit alles terwijl Sai Baba zelf in
oktober 1999 tijdens een lezing heeft gezegd niets met het internet te maken te
hebben,[5] een uitspraak die hij op 29 september jl. herhaalde met:
“I have
already told you about internet, radio, video etc. We have seen so many people
who have been exposed to these media. But, what is their effect? All transient,
passing clouds that come and go. It is an utter waste of time. It is all
business oriented. That is not our aim. Do not hanker after internet: turn to
the innernet. Concentrate on inner vision.”[6]
2. Doel- en Vraagstelling
Het
doel van deze tekst is allereerst inzicht te geven in het proces dat tot de
publicatie van het kritische artikel over Sai Baba eind november in India Today heeft geleid en welke
katalyserende rol het internet daarbij heeft vervuld. Het tweede doel is een
globaal overzicht te geven van de aanklachten tegen Sai Baba zoals die dusverre
(eind december 2000) op het internet te vinden zijn. Hierdoor zal tevens
duidelijk worden waar de ophef werkelijk om te doen is, hetgeen leidt tot het
derde doel. Het is belangrijk dat er een heldere discussie gevoerd kan worden
tussen de uiteenlopende partijen. Ruwweg geschetst bevinden zich aan ene kant
de mannen die lange tijd niet serieus gehoord werden wat betreft de vragen die zij
hadden inzake Sai Baba’s handelingen en de mensen die hen relaas geloven. Aan
de andere kant staan de volgelingen die nog steeds menen dat de verhalen louter
laster betreffen, of verhalen zijn die niet begrepen kunnen worden omdat Sai
Baba nu eenmaal boven alle menselijke waarden en normen verheven is. Daarnaast
zullen er in het geval van Sai Baba diverse onafhankelijke partijen betrokken
raken voor wie het nuttig is te weten wat er gaande is. Te denken valt daarbij
aan journalisten, psychologen, sociologen, politici, juristen.
Uitgaande
dus van de stelling dat het artikel in India
Today het begin van het einde is van het Sai Baba-imperium, en dat het
internet daarbij een belangrijke rol heeft vervuld, en met de doelstelling voor
ogen, dient na gegaan te worden wat er gebeurd is de maanden voorafgaand aan
deze publicatie. Dit luidt tot de volgende vragen:
·
Wat is er op
het internet aan kritische geluiden te vinden?
·
Hoe genereert
de Sai Baba-informatie op het internet?
·
Als de
berichten met betrekking tot Sai Baba op zich niet nieuw zijn, hoe kan het dan
dat er nu opeens massaal een ommekeer is?
·
Wat is de
oorzaak van het feit dat jarenlange, overtuigde volgelingen zich van Sai Baba
afwenden?
Het
medium internet laat landengrenzen vervagen. Grenzen zijn gerelateerd aan al
dan geen internetaansluiting hebben, al dan niet veel tijd hebben om het web op
te gaan en de behoefte of bereidheid te hebben zich in de Baba-discussie te
mengen. Tegelijkertijd bestaan landengrenzen nog steeds. Sai-devotees groeperen
zich per regio en landen hebben vaak een eigen nationale Sai Baba-organisatie.
Om de kwestie derhalve enigszins toe te kunnen toespitsen, is voor dit
onderzoek dieper ingegaan op de situatie voor de Nederlandse devotees. Daarbij
zijn de volgende vragen in ogenschouw genomen:
Hoe
kwam internetnieuws in Nederland terecht?
Hoe
reageerde de Sathya Sai Baba-organisatie Nederland op deze aanklachten?
Ter
afbakening van het onderzoeksgebied, is de nadruk gelegd op de beschuldigingen
aan het adres van de goeroe die seksueel van aard zijn. De getuigenissen van de
mannen dat zij seksueel door Sai Baba misleid zijn, en de uiterst sterke
aanwijzingen dat minderjarige jongens misbruikt worden, vormen momenteel het
heetste hangijzer in de discussie, in ieder geval op het internet. Er had bv.
ingegaan kunnen worden op de zes moorden die in 1993 in de ashram van Sai Baba
hebben plaatsgevonden[7] en er had uitvoeriger naar het financiële plaatje van de
organisatie gekeken kunnen worden.
Allereerst
zal kort de gevolgde werkprocedure beschreven worden om dan een uitgebreide
beschrijving te geven van de ontwikkelingen van het afgelopen jaar inzake de
kritiek op Sathya Sai Baba. De materie, grotendeels gevonden op internet, is
dusdanig geordend dat op de gestelde vragen min of meer direct antwoord is
gegeven. Vervolgens is gekeken naar de wijze waarop een en ander in Nederland
in het nieuws is verschenen en hoe de Nederlandse Sai-organisatie de kritiek
pareert. Tot slot een aantal overwegingen die bij mij naar voren kwamen
naarmate ik langer met deze stof was bezig geweest, en een vijftal invalshoeken
die in de toekomst in ogenschouw genomen zouden kunnen worden in het geval men
grondiger begrip wenst te krijgen voor de Sai Baba-beweging.
3. Werkwijze
De gegevens voor dit artikel zijn
grotendeels het resultaat van ruim een half jaar lang, (juni t/m december
2000), dagelijks minimaal 1 à 3 uur per dag op het internet te hebben
doorgebracht, op zoek naar informatie over en van (voormalig) Sai
Babavolgelingen. Internet is een medium met een eigen jargon en kenmerken
geworden, wat ongetwijfeld in deze tekst direct of tussen de regels te merken
zal zijn. Zie voor enige uitleg bijlage 1.
Via het surfen op het net ben ik in contact
gekomen met een aantal personen die actief in de weer zijn de soms uiterst
belastende berichten ten aanzien van Sai Baba onder de aandacht van de massa en
instanties te brengen. De meeste van deze groep zijn lange tijd Sai-devotee
geweest. De periode waarin ik zelf toegewijd was aan Sai Baba, en vervolgens
weer volgeling af werd, dateert uit 1990, ruim tien jaar geleden. Doordat ik
tot de club van ex-devotees behoor, was ik geen neutrale observant. Op voorhand
had ik affiniteit met de ex-devotees, zeker nadat me na persoonlijk contact met
hen bleek dat de meeste verhalen authentiek zijn en men is eerder actief uit
verlangen naar begrip en uit zorg voor eventuele nog te komen slachtoffers. Men
is niet uit op wraak, wel op rechtvaardigheid. Aan de andere kant had ik wel degelijk
een zekere onafhankelijkheid. Ik had me al eerder in Sai Baba’s ‘donkere’ kant
verdiept en de emotionele pijn van mijn ontgoocheling is reeds lang gesleten.
Mijn
surfgedrag op internet varieerde tussen passief en actief. Onder het eerste
versta ik louter informatie verzamelen. Actief gedrag is deelname aan het
debat. Daarbij kan onderscheid gemaakt worden tussen relatief geringe actie,
zoals op een lijst staan en informatie toegezonden krijgen, en af en toe
meningloos gegevens doorspelen naar anderen (als gevolg van eerder onderzoek,[8] had ik gegevens onbekend bij recente ex-devotees). Onder
werkelijk actieve deelname valt onder andere het schrijven en versturen van een
e-mail brief naar iemand, het besluit mijn eigen dagboekaantekeningen uit 1990
op het web te laten plaatsen. In het kader van de vraagstelling van dit artikel
is tevens, met name via e-mail, contact gezocht met mensen om gegevens boven
water of geverifieerd te krijgen. Ook onderhield ik contact met enkele
ex-devotees in Nederland. Op mijn aanbod om de Nederlandse Sai-organisatie op
de hoogte te brengen van de informatie die ik heb, werd op één uitzondering na
niet gereageerd.
4. Kritische Sai Baba-informatie op het Internet
Zoals
gezegd is er het afgelopen jaar er een grote hoeveelheid kritische Sai-info op
het internet verschenen. Dit is niet uit de lucht komen vallen. Al eerder zijn
er mensen geweest die grote kritiek op Sai Baba hebben geuit, maar die door Baba-volgelingen
als individuele – en daarom onbelangrijke – kritische tegengeluiden terzijde
werden geschoven. Mensen als de Indiër Basava Premanand, de Amerikaan Tal
Brooke en de Nederlandse wijlen hoogleraar Psychologie Piet Vroon vormden min
of meer onafhankelijke niches. Premand, rationalist, goochelaar en uitgever van
de Indian Skeptic, een blaadje wat
kritisch alles wat naar occult, magie of esoterisch bedrog neigt aan de kaak
stelt, volgt al langer dan 30 jaar de gangen van Sai Baba.[9] Wanneer in een
Indiase krant een (kritisch) berichtje is verschenen waar Sai Baba bij
betrokken is, wordt het overgenomen in de Indian
Skeptic. Voorbeelden: bezoeken van ministers aan de ashram, plotseling
spoorloos verdwenen buitenlandse Sai-devotees, de nog altijd onopgeloste
moorden van de zes doden in de ashram in 1993.
Brooke
verbleef van 1969-1970 geruime tijd bij Sai Baba en zijn boek Avatar of Night uit 1972 is het eerste boek
waarin openlijk melding wordt gemaakt van Sai Baba’s seksuele handelingen– voor
menig devotee een welbekend verhaal. De conclusie van Brooke was dat Sai Baba
met sterke occulte krachten werkt; zelf is hij overtuigd christen geworden.
Vroon
werd in 1992 door de IKON gevraagd mee te gaan naar India i.v.m. een
documentaire over Sai Baba. Hij constateerde tijdens zijn bezoek aan de ashram dat
Sai Baba zijn ‘materialisaties’ goocheltrucs zijn, en schreef er uiterst
kritisch over in zijn wekelijkse columns voor de Volkskrant, hetgeen tot gevolg had dat na de uitzending van de
zoete documentaire over Sai Baba, in een praatprogramma Piet Vroon en Basava
Premanand verschenen als tegenwicht. In hetzelfde jaar was een artikel in een HP/De Tijd verschenen waarin over Sai Baba’s
seksuele toenadering tot de Engelse Keith Ord melding werd gemaakt.[10]
De genoemde drie lijnen stammen van voor
het internettijdperk. Deze en andere niches zijn met de komst van internet
successievelijk meestal op het web verschenen (zie bijlage 2), doch niet allemaal.
Begin jaren ’80 was er bv. een flinke oproer in Maleisië onder Sai-devotees,
maar die ontwikkeling lijkt in vergetelheid te zijn geraakt.[11] Aan de
informatie-explosie op het internet in het jaar 2000 liggen, behalve het
bestaan van genoemde tegenbewegingen, in grote lijnen nog vier processen ten
grondslag.
4.1 The Findings
Maart
2000 verscheen in Engeland een document getiteld The Findings, en vrij kort daarna, eind april of begin mei, is het
op een website verschenen. Bot gesteld oogt het document als een bonte
verzameling internetberichten, voorzien van een krachtig geformuleerd voor- en
nawoord van Faye & David Bailey. Veel, doch niet alle berichten zijn
daadwerkelijk op internet te vinden. Vooral de lay-out van de teksten maakt dat
het op internet-info lijkt. Het manuscript dat circuleert bevat geen naam van een
uitgever of datum van verschijning; het beslaat ongeveer 40 pagina’s (het
exacte aantal varieert van de gedownloade versie, en van de lettergrootte waarmee
het document is uitgeprint). De zin op de inhoudspagina “This document has been
perused for libel, by a lawyer in London” legt officieel gewicht in de schaal.
Toch vermag een en ander niet dat het document bij menig volgeling van Sai Baba
is ingeslagen als een bom. Het is niet voor niets dat The Findings ook in het Frans, Spaans en Nederlands op het web te
vinden zijn.
David
Bailey, Engelsman en musicus, werd in 1994 devotee van Sathya Sai Baba. Sai Baba
schonk veel aandacht aan hem; hij werd een zgn. ‘veranda-man’, één van Baba’s
uitverkorenen die vaak op de veranda, dichtbij de vertrekken van Baba mocht
zitten. Bailey vertoefde gedurende zes jaar meerdere malen per jaar een paar
weken in Puttaparthi. Hij was dan betrokken bij muzikale optredens in de ashram
en verzorgde muzieklessen voor leerlingen op de Sai Babascholen.
Begin
januari 1997 koppelde Sai Baba Bailey aan de Australische Faye. Eigenlijk
zonder dat ze elkaar kenden, hebben ze na de huwelijksceremonie uitgevoerd door
Baba een paar maanden later in Engeland voor de wet en in de kerk elkaar het
jawoord gegeven. Want Swami had hen tenslotte zo geleid. Hun ervaringen met Sai
Baba zijn uitgebracht in drie boekjes, typische Sai Babadevotee literatuur,
waaruit duidelijk de rol blijkt welke Sai Baba in hun leven speelde.[12]
Als
gevolg van hun geschiedenis met Sai Baba en Davids werk, werden de Baileys voor
velen bekende succesdevotees, die over de hele wereld reisden en Baba
promootten. Overal waar ze kwamen werden ze geconfronteerd met vragen van
mede-devotees, onder andere vragen die seksueel van aard waren. “Concerned
mothers, and young men of various ages would ask to speak to me in confidence about
intimate incidents they had had with Swami,” schrijft Bailey in The Findings.
“They
told me about alleged sexual activity, each story replicating the previous one.
Swami would take these young men and boys into the private interview room alone
with him,[13] then insist that they take their trousers down and he
would massage them, often masturbating them, and/or insisting oral sex and sometimes
collecting their semen in his handkerchief.”[14]
Desondanks
bleven ze geloven in Sai Baba en legden alles uit als ‘Swami is only love…’,
wat Swami deed moest goed zijn. De vragen werden aan de kant geschoven. Net
zoals een gebeurtenis met een zoon van Faye, (uit haar eerste huwelijk), min of
meer terzijde was geschoven. Sai Baba had in een privé-interview de jongeman
meerdere malen op de wangen en mondhoeken gekust. Toen bleek dat de zoon in kwestie
daar niet van gediend was, had Baba tegen Faye over hem gezegd “Mad dog! Hard
hearted!”, een liefdeloze opmerking die
ze
niet hadden kunnen plaatsen, en dus verder geen aandacht aan geschonken hadden.
Tot de Baileys in de ashram benaderd werden door een student van een Sai Babaschool,
die David vroeg “Please Sir, do something to stop him sexually abusing us!”
Vanaf dat moment is Bailey doelbewust gaan luisteren en naar kritische geluiden
op zoek gegaan, onder meer op internet waar reeds een en ander te vinden was.
Een lange periode van groeiende twijfel, waarin berichten werden verzameld en
geverifieerd, leidde tot The Findings.
Onthullend
in het manuscript zijn de verhalen van oud-studenten van de Sai Babascholen. Zij
vertellen openlijk dat zij Baba’s stoel in de interviewkamer voorzagen van
ringen en andere geschenken. Ze weten ook dat voordat Sai Baba naar buiten loopt
om darshan te geven, hij vibuthitabletjes tussen zijn middel- en ringvinger
klemt. Ze zitten in de hand waarmee hij zijn robe vasthoudt. Bij het in
ontvangst nemen van brieven foefelt hij een tabletje van zijn ene in zijn andere
hand. Als hij de ‘heilige as materialiseert,’ verkruimelt Swami simpelweg een
tabletje tot poeder. Wie goed op Sai Baba’s handen i.p.v. gezicht let, doorziet
binnen de kortste keren de handigheid. Hetzelfde geldt voor de materialisaties
van sieraden, het blijkt vaak om ordinaire goocheltrucs te gaan.
Voorts
staan in The Findings berichten over
malversaties in het Sathya Sai ziekenhuis en het in gebreken blijvende
waterproject; de moorden van zes personen in 1993 in de ashram komen ter sprake,
evenals de anomalieën in Sai Baba’s leringen. Schokkend in het document is
bovenal het stukje over dokter N. Bhatia, zes jaar lang hoofd van de bloedbank
van het Sathya Sai ziekenhuis:
“Drie jonge studenten van het Sai Baba's jongensschool
voor kinderen van zeven tot elf jaar, werden binnengeroepen voor een interview.
Een van de jongens, een jongen van zeven jaar, kwam huilend uit de
interviewkamer. Hij huilde twee dagen aan één stuk door en kon niet eten of
studeren.
Op
die avond werd aan Dr. Bhatia, die de wacht hield in de jongenskantine,
gevraagd om er achter te komen wat de oorzaak was van de pijn van het kind. Hij
ondervroeg het kind en onderzocht het daarna. Hij kwam tot de ontdekking dat
het via de anus seksueel was misbruikt. Het kind werd naar Bangalore gebracht
en opnieuw onderzocht. Een tweede medische uitslag bevestigde seksueel
misbruik.
Dr.
Bhatia was zes jaar lang betrokken geweest bij de seksuele activiteiten van Sai
Baba, gelovend dat hij hiermee God diende. Hij ging na dit voorval naar Sai
Baba en vroeg: 'Waarom doet u dit met zo'n jong kind, wanneer u allen van ons
als volwassenen en oudere studenten hebt om mee te spelen?' Sai Baba's antwoord
luidde: 'Met God wordt niet onderhandeld!' Spoedig daarna gingen vijf mannen
naar de woning van Dr. Bhatia en bedreigden zijn leven met een mes. Hij
ontsnapte per auto en vluchtte naar Delhi. (…)
Het
gerucht werd verspreid dat hij ontslagen was, omdat hij werd betrapt bij de
verkoop van bloed; een ander gerucht was, dat hij een affaire had binnen de
ashram en nog een ander gerucht deed de ronde, dat het een kwestie van jaloezie
was tussen de hoofden van de afdeling in het hospitaal.”[15]
4.2.
Zweden
Een
tweede aspect dat heeft bijgedragen tot de neergang van Sai Baba is de
drastische afname van het aantal leden van de Sai Babagroep in Zweden, waarvan
overigens melding is gemaakt in The
Findings. Een sleutelfiguur bij de ontwikkelingen in Zweden is Conny
Larsson, die in 1978 voor het eerst naar Puttaparthi reisde. Vrij vlot daarna,
in 1979, begon Baba Larsson uit te nodigen voor privé-interviews. Dat hij niet
de enige was waar Baba seksuele contacten mee onderhield, drong pas eind 1986
tot Larsson door, toen hij door Baba gevraagd was aanwezig te zijn bij een
privé-interview en Sai Baba een 23-jarige uit Zweden seksueel benaderde.
Ondanks duidelijke aanwijzingen, duurde het tot januari 1999 eer Larsson de
band discipel-goeroe wist te verbreken.
Er
was een nieuwe ‘Golden Boy’ X, wederom een Zweedse jongen, die na acht
interviews van Baba $1.000 had gekregen en het verzoek samen met zijn moeder in
de zomer terug te komen. Aldus gebeurde. X en zijn broer – de moeder volgde later
voor een weekje – togen naar India en Larsson reisde mee. Na nog twee
privé-interviews werd X vervolgens door Baba genegeerd. X was geshockeerd uit
het laatste interview teruggekomen. Hij had niet Sai Baba zijn gang laten gaan.
Was dat ook de reden dat Baba daarna voor hem geen aandacht meer had? Voor
Larsson was dit duidelijk het geval. Hem vielen de schellen overigens nog
verder van de ogen toen hij ontdekte dat het pand vlakbij de ashram in Puttaparthi
waar ‘Ayurvedische massage’ op de buitenkant staat, een pand is waar jongens en
vrouwen hun diensten verlenen aan onder andere de sevadals (mensen die
vrijwillig twee of drie weken in de ashram meewerken). De zaak wordt gerund
door een dokter, een veranda-man, en naar Larsson is verteld, zou een jongere
broer van Sai Baba de eigenaar van het pand zijn.
Het
geval X heeft in Zweden geleid tot een drastische afname van het aantal Sai
Babavolgelingen en tot sluiting van de Gimle School, de Zweedse Sai Babaschool.
De website van de Zweedse organisatie bestaat nog steeds, maar meldt dat mensen
er goed aan doen The Findings te
lezen. Britt-Marie Andén, nauw bij betrokken bij de Gimle School, schreef een
uitgebreid verslag over haar eigen worsteling met de materie.[16] In de loop der
jaren zijn er regelmatig gevallen geweest die duiden op Baba’s seksuele
activiteit, doch niet als dusdanig werden opgepikt, ook niet door Andén.
Larsson
zelf werd door het geval X opnieuw geconfronteerd met traumatische
herinneringen van seksueel misbruik uit zijn eigen verleden. Stukje bij beetje
en m.b.v. therapie kwamen diepere inzichten boven water. In etappes zijn een
aantal daarvan het afgelopen jaar op het internet verschenen.[17] Een stukje uit zijn open brief aan Sai Baba van 25
oktober:
“When
you asked me to do oral sex on you I backed up, due to my background as a molested
child. My alcoholic father’s friend did the molesting during Friday evenings, when
I was between four and eight years old. You were kind enough not to push me
further. Instead you continued with oral sex on me until 1983. I had now become
34 years old and fallen out of your sexual interest zone. When I was a child
and was abused I always reacted by doing as I was told in order to save my
life. So when you first approached me even if it was in a gentle way of a
touch, by your hand at my genitals, I somehow reacted instinctively and closed
my door to my inner conscience. I stopped to listen to my inner voice since I did
not want to loose the divine image of you.”
Behalve
in Zweden heeft de opmerkelijke openheid van Larsson ook in Duitsland en in
Polen effect gehad. Duitsland is tot dusverre niet met info het internet
opgegaan; Polen wel.
4.3.
Websites en Message-boards
Als
derde aspect de website van David C. Lane, tezamen met hetgeen dat in werking
heeft gezet. Lane, hoogleraar Filosofie & Sociologie aan de Mt. San Antonio
College in Californië, en kritisch t.a.v. uitwassen in religieuze bewegingen,
had op zijn website correspondentie geplaatst met de Amerikaan Jed Geyerhahn,
en de uit Iran afkomstige, in Amerika wonende Said Khoramshagol. De
correspondentie is gedateerd mei 1997. Beide namen zijn in The Findings terug te vinden. Geyerhahn heeft alleen de ‘massage’
van Sai Baba ondergaan; bij Khoramshagol ging Sai Baba verder. Beide hadden hun
problemen met hetgeen voorgevallen was.
Naast
de data op zijn persoonlijk website heeft Lane in februari 1999 een
discussiesite geopend op het internet, bedoeld als forum voor pro-Sai en
Sai-kritische personen. Toen David Bailey devotee-af werd en The Findings uitkwamen, werd deze site een
soort ontmoetingsplaats voor Sai-sceptici en – critici. De discussie groeide en
de informatie nam toe. Hans de Kraker, de in Sydney wonende Nederlander, die
drie jaar ervoor zijn seksuele ontmoeting met Sai Baba had gehad en uit de
ashram was weggestuurd, schreef zijn verhaal, dat aan The Findings werd toegevoegd. Een ander voorbeeld is de aanvullende
info die Jens Sethi inbracht, wiens seksuele ontmoeting met Sai Baba eveneens
in het rapport van de Baileys is opgenomen. Sai Baba zou niet in Puttaparthi
geboren zijn, zoals alom aangenomen wordt, maar in Karnatakka-Nagepalli, een
dorp aan de andere kant van de Chitravati-rivier waar ook Puttaparthi langs
ligt. Bij de lokale bevolking is het de traditie dat een a.s. moeder naar haar
geboortedorp reist om daar te bevallen. Het is in Puttaparthi algemeen bekend
dat de moeder van Sai Baba precies eender heeft gehandeld.[18] Foto’s op de
website illustreren de bewering.
Nog een naam die in The Findings te vinden is, is Delta_108, een internetnaam voor Hari
Sampath. Hij wist te vertellen dat Sai Baba niet geboren is op 23 november 1926
zoals overal wordt verondersteld, maar ergens in mei-juni 1929. De datum van Sai
Baba’s geboortedag zou aangepast zijn om de mythe rond zijn persoon aan te
kunnen laten sluiten bij een profetie van Aurobindo.[19]
Sampath, de tegenwoordig in de VS wonende
Indiër, was van 1993 tot 1995 werkzaam bij de intelligence- en
security-afdeling van de ashram. In deze periode legde hij contacten met mensen
die hij tot de ‘tweede kring’ Sai-devotees beschouwt. Tot de ‘eerste kring’
behoren leden van de Sri Sathya Sai Central Trust en familieleden van Sai Baba.
Intimi uit de eerste kring zijn veelal vooraanstaande figuren uit de Indiase
samenleving en ze blijven lange tijd op hun plek in de Sai-organisatie zitten.[20] Allen uit de
eerste kring zijn, aldus Sampath, bekend met het feit dat Sai Baba níet
alwetend en evenmin alom aanwezig is, de aan een avatar toegedichte eigenschappen.
De kring achter deze ‘inner coterie’, de tweede kring, bestaat voor een
belangrijk deel uit voorzitters van landelijke Sai-organisaties en ‘presidents’
van Indiase deelstaten. Zij beheren de geldstromen die van hun regio’s naar de
Central Trust gaan, waarbij sommigen makkelijk de ruimte krijgen er persoonlijk
voordeel mee te doen, als vergoeding voor hun loyaliteit. Lang niet alle uit
deze tweede kring devotees zijn op de hoogte van de grote sommen geld die de
organisatie rijk is. En sommigen geloven werkelijk dat Sai Baba de avatar is.
Sampath legde op een message-board
vervolgens verder uit hoe leden uit de tweede kring immer opletten of er rijke,
of invloedrijke personen belangstelling hebben voor Sai Baba. Indien nodig
wordt informatie over de desbetreffende persoon ingewonnen. Wanneer het dan zo
ver is dat de devotee zijn of haar eerste trip naar de ashram Prasanthi Nilayam
maakt, wordt het spel gespeeld:
“When
the unsuspecting wealthy devotee arrives in PN for the first time, he/she is
given an apartment by "Swami's Grace" and worked on by members of the
inner coterie. All that the devotee will ever hear is stories of "Swami's
miracles", "Swami's healing powers" etc., especially if that
person has a health problem etc. And then Sai Baba will make that person wait
for a reasonable time and "Grant" an interview, usually a short group
meeting and promise another one soon. Sai Baba will tell them details of their
personal lives from his "powers", actually what they would have told
fellow group members or someone else. Later, they will get a private interview
in which they will be given a "watch", "materialized ring"
etc. and asked to do sadhana, i.e. not talk to anyone about anything,
especially Indian devotees and people in the village.
The devotee will be encouraged by Sai Baba to read only spiritual teachings
(Sai Baba stories) and helped by the odd coincidence, interpretation of
coincidences, "materialization" and the "spiritual
atmosphere" would become completely brainwashed into thinking that Sai
Baba has specially chosen them. After more talks about "seva",
"charity", "ceiling on desires", "material
detachment" etc., they will feel "blessed" enough by Swami to be
"allowed" to make a donation, will ask him, and he will say "I
don't want your money, only your heart" and refuse to take any money.
They will leave after their first trip, fully convinced about Sai Baba's
Divinity, and also his sincerity. The overseas council president will keep a
careful eye on them and ensure that they really think that Sai Baba does not
want money. The wealthy devotee will feel they are not "pure" enough
at that stage to give the Lord, and will patiently wait their turn and
accumulate the money.
Later, after a couple of visits, and a lot of "pleading" with Swami
to allow them to help his mission, they will be blessed with "purity"
and "allowed to give without ego".”[21]
Het Super Specialty Hospital en het
waterproject zijn goede, legitieme dekmantels om donaties verantwoord te doen
overkomen. Geld is sowieso een wonderlijk fenomeen in de Sai Babawereld. Steeds
wordt nadrukkelijk uitgelegd dat het Sai Baba niet om geld maar om het hart van
de devotee te doen is. Ondertussen zijn er diverse stichtingen en wordt door de
Sri Sai Padhuga Trust per kwartaal aan honderden een bericht verzonden met de
mededeling dat zij die willen weer hun bijdrage kunnen leveren.[22] De
gezamenlijke Sathya Saigroepen in Canada doneerden vorig jaar 90.000 Canadese dollar
voor Sai Baba’s verjaardag.[23] Isaac Tigrett,
oprichter van de Hard Rockcafé’s, maakte toen hij de keten verkocht, 20 miljoen
dollar over voor de bouw van het Super Specialty ziekenhuis.[24] Voor hetzelfde
project zijn in 1992 bedragen overgemaakt door devotees uit respectievelijk
Zwitserland, Japan, Italië en Indonesië van ieder meer dan 100 lakh Indiase
rupees. Meer dan 25 lakh werd geschonken door volgelingen uit Engeland, Canada,
Afrika, Hong Kong en de VS. Eén lakh is 100.000 rupees, en een rupee is ongeveer
5,7 cent – reken maar na.
Algemeen bekend is voorts dat overledenen
grote sommen geld of gebouwen en grond hebben nagelaten aan een Sathya Sai
Trust fund. Een voorbeeld: de tweede weduwe van de Engelse acteur James Mason
liet de erfenis van 15 miljoen pond aan de stichting na (wat overigens de twee
kinderen van Mason proberen terug te draaien).[25] Dat er dus
getallen de ronde gaan dat de Sai Baba-organisatie 2 tot 15 biljoen Amerikaanse
dollar rijk is, is gezien dit soort getallen niet verwonderlijk. Evenmin de
opmerking van Sampath dat het geld en macht is waar de organisatie om draait.
4.4.
Recente cases
Een
vierde proces wat de bal met betrekking tot Sai Baba serieus aan het rollen
heeft gebracht, zijn de twee onafhankelijke verhalen van twee Amerikaanse
jongens. Sam Young, zoon van Sai Baba-vip Jeff Young, had zijn ouders in 1998
ingelicht wat zich verspreid over een periode van vier jaar tijdens zijn vele
privé-interviews met Baba had plaatsgevonden. Behalve overladen met geschenken
en $10.000, had Sai Baba in toenemende mate dwingend lichamelijk contact
gezocht en geprobeerd hem te verkrachten.[26] Daarop heeft Young contact gezocht met het hoofd van de
Sai Baba-organisatie in de VS, dr M. Goldstein. Goldstein vloog naar India om
Sai Baba te vragen wat er van het verhaal van Sam Young waar was, waarop Baba heeft
gezegd ‘This body is pure’. Voor Goldstein was dit voldoende; voor Jeff Young
niet, hij legde zijn functie in de Sai-organisatie neer en trok zich terug.
Het
tweede geval vond ruim een jaar later plaats. Deze jongen, net als Sam Young
opgevoed met het idee dat Sai Baba God is, had in zijn dagboek nauwkeurig
genoteerd wat er tijdens zijn twee privé-interviews met Sai Baba in september
1999 heeft plaatsgevonden. De toen 15-jarige was door de Swami gevraagd zijn
broek omlaag te doen. Sai Baba had hem betast enzovoort, enzovoorts. Op een
goed moment had Baba zijn eigen geslacht in de mond van de jongen gestoken,
waar de jongen zich begrijpelijkerwijs onbehagelijk bij had gevoeld, maar wie
twijfelt er nu aan de daden van God? De moeder van de jongen was zo overdonderd
en boos toen ze begreep wat er tijdens de privé-interviews had plaatsgevonden,
dat ze in april 2000 stapels brieven heeft verzonden naar allerlei Sai-devotees
en Sai-officials in de Verenigde Staten om hen op de hoogte te stellen wat haar
zoon was overkomen. Als bewijs stuurde ze de door haar zoon overgeschreven
aantekeningen uit zijn dagboek mee.[27]
Een
aantal van de personen die deze brief hebben ontvangen zijn bij andere devotees
gaan informeren (en kwam zo op het spoor van de familie Young) en/of zijn het
internet op gegaan.
4.5.
De Dynamiek
Als gevolg van de beschreven vier processen
ontmoetten steeds meer Sai-afvalligen, verspreid over de hele wereld, elkaar op
het web. The Findings fungeerden
daarbij als katalysator omdat ze zelf een
bundeling van Sai-kritische (voornamelijk internet) berichten, ‘niches’, zijn
én omdat ze andere sceptici/critici aantrokken. Het internet vergemakkelijkte de
uitwisseling tussen de diverse niches. Men attendeert elkaar op informatie – op
het internet, en door het geven van links kan de desbetreffende website direct
op het scherm verschijnen.
Toen de internetsneeuwbal vanaf mei begon
te groeien, en meer en meer mensen elkaar begonnen te vinden, rolde uit het één
het ander voort. Bijna dagelijks verscheen er nieuwe info op het web. Er werden
felle reacties van ontgoochelde ex-devotees op de het yahoo-message-board van ‘Neuralsurfer’,
David Lane gepost en evenzo felle reacties van devotees die het opnamen voor
Sai Baba.[28] Er verschenen
nieuwe message-boards, waar webmasters ervoor waakten dat de sfeer vriendelijk
bleef[29] en ex-devotees
die op de hoogte wilden blijven van de nieuwste berichten kwamen terecht bij de
Glen Meloy, een gepensioneerde management consultant uit Californië. Zelf had
Meloy op 26 april het verslag van de 15-jarige ontvangen, en doordat hij de
ouders en de jongen persoonlijk kende, kon hij na 26 jaar lang trouw
Babadevotee te zijn geweest, niet om de authenticiteit van de brief heen. Meloy
werd één van de personen uit een e-mailgroepje dat zich als vanzelf ergens in
het voorjaar geformeerd had, en dat actief bezig was om de berichten over Sai
Baba verder naar buiten te brengen. Toen de groep geïnteresseerden te groot
werd, en er mensen te kennen gaven wel graag op de hoogte te willen blijven van
nieuwe ontwikkelingen, maar niet met naam en e-mailadres bij iedereen bekend te
willen zijn, veranderde – wederom als vanzelf – de informatiestroom en
samenwerkingsstructuren. Meloy nam een coördinerende rol op zich. Momenteel
bestaat zijn lijst ex-devotees uit ruim 500 namen.
Wanneer gewenst mailt hij iedereen (in de
beginperiode, van juni tot oktober, waren dat meerdere mails per dag, in
december hooguit één mail per week) en via hem ontvangt men berichten van
mensen die aan gegeven hebben dat hun schrijven verder verspreid kan worden.
Een brief bv. van de illusionist Enrique Marquez uit Argentinië, zelf geen volgeling,
maar iemand die Sai Baba’s goocheltrucs kan uitvoeren. Marquez schreef dat
wanneer hij de kans heeft de trucs van Sai Baba onder de aandacht van zijn
publiek te kunnen brengen, hij dat niet laat. Of de mededeling over het in
Japan verschenen boek The naked Sai Baba,
– dat niet in het Engels vertaald zal worden – van Masao Maki, een in Amerika
wonende Japanner die reeds verschillende spirituele boeken op zijn naam had
staan, waaronder een over Sai Baba. Toen de tegenberichten over Sai Baba hem
ter ore kwamen, ondernam hij onmiddellijk actie en interviewde voor zijn
nieuwste werk diverse ex-devotees in de Verenigde Staten en Europa.
Oproepen
werden door Meloy verstuurd om mee te doen met het schrijven van
(e-mail)brieven naar instanties of personen. In Amerika (Hartford, Connecticut)
en Canada (Toronto) zouden twee scholen geopend worden waar de menselijke
waarden in het programma zouden zitten, de zgn. Sai Babascholen. Hoe kun je als
ex-devotee zoiets laten gebeuren als je enig idee hebt van wat er schuilgaat
achter de Babamythe? Dus werden personen benaderd om daar een stokje voor te
steken. Kranten werden ingelicht dat het een kwalijke zaak is om onderwijs te
verzorgen als daar beeltenis of naam van Sai Baba aan verbonden is, omdat
diezelfde Sai Baba van uiterst onlaakbare praktijken beschuldigd wordt.
Een
succes van deze ‘e-bombing method’ is de verklaring van Unesco zich te hebben
teruggetrokken van de conferentie over menselijke waarden in het onderwijs, die
door de Sai-organisatie i.s.m. Unesco en Flinders University uit Australië georganiseerd
was voor 23-29 september jl. te Puttaparthi. Het begon allemaal met het bericht
vanuit de Sai-organisatie dat Unesco
deze conferentie georganiseerd zou hebben en dat de Sai-organisatie was
gevraagd mee te doen. Dit bleek een omkering van de feiten, want nergens in de
Unesco-agenda stond de conferentie vermeld als een Unesco-activiteit. Hetzelfde
gold voor de Australische universiteit. Toen Unesco en Flinders University op
de hoogte gebracht waren van de aanklachten tegen Sai Baba en hun medewerking
aan de conferentie hadden ingetrokken, vonden sommige ex-devotees dat niet
voldoende. Men wilde dat Unesco de reden aangaf waarom men zich had
teruggetrokken. “The Organization is deeply concerned about
widely-reported allegations of sexual abuse involving youths and children that have
been leveled at the leader of the movement in question, Sathya Sai Baba”[30] stond er 15
september in de verklaring, afkomstig van de Unesco-vestiging in Parijs. Een opmerkelijk directe uitspraak voor een internationale
instantie die met politieke gevoeligheden te maken heeft. Het bericht dat er
een nieuwe verklaring was, vond direct zijn weg naar de ex-devoteelijst van
Meloy. En vandaar uit naar de verschillende Sai-kritische websites die in korte
tijd op het internet zijn verschenen (check bijlage 2).
Het Unesco-gebeuren is kenmerkend voor de
Sai Baba-expose van het afgelopen half jaar. Men vindt elkaar op het internet,
spreekt elkaar digitaal, en zo nodig per fax of telefoon, en wil dat de
reguliere media aandacht besteedt aan de zaak Sathya Sai Baba. Men zoekt
publiciteit omdat het alom bekend dient te worden dat Sai Baba dingen doet die
niet kunnen! Twee motieven zijn hiervoor te vinden. Ten eerste hangt er een
zwaarder gewicht aan nieuws dat in een krant (van betekenis), of op radio of tv
is verschenen. Internetnieuws heeft tot op heden voor menigeen nog iets
virtueels, is minder tastbaar, lijkt minder echt. Ten tweede bereiken kranten,
tv en radio degenen die geen gebruik maken van internet als nieuwsbron.
Zodra
op een of andere manier resultaat is geboekt, bv. dat er in Engeland in het
parlement vragen zijn gesteld over Sai Baba, of dat iets in de traditionele
media is verschenen, vindt dat direct zijn weg op internet (zie figuur 2). Want
is een tekst eenmaal digitaal, dan is het een fluitje van een cent dat op een
website te plaatsen of een link te maken naar de site waar de tekst te vinden
is. Voorbeelden zijn een radio-interview op een Deense site, en op diverse sites
artikelen zoals “Divine downfall” van Mick Brown in de Engelse The Daily Telegraph, van het internet
overgenomen berichten in het Australische blad Nexus waar Duncan Roads editor van is, “De ondergang van een goeroe
Sai Baba” van Koert van de Velde in de Nederlandse Trouw, en “The man believers think he is God” van Bob Harvey in de Ottawa Citizen Newspaper.[31]
|
←
— – — – – — —
↓ ↑
e-mailgroepje(s)/individuen
↓ │
krant/radio/tv
↓ │← (nieuwe) internetsurfers
websites
↓ │
― – — – — ― — →
|
Figuur
2. Schema van informatieverspreiding. De fase tussen mailgroep/individuen naar
een daadwerkelijke publicatie loopt het traagste. Is de info eenmaal uit, dan
vindt het zich gelijk een weg op het web, waardoor potentiële ex-devotees nog
meer aan het twijfelen gebracht kunnen worden als ze het web op gaan.
Dat
er diverse Sai Baba-expose in de traditionele media heeft plaatsgevonden is
veelal het gevolg van actief lobbyen door de ex-devotees. Journalisten willen
en moeten hard bewijsmateriaal en nieuws
hebben. Verhalen en subjectieve meningen gevonden op internet zijn onvoldoende.
Journalisten zoeken dus contact met slachtoffers om uit de eerste hand de
ervaringen te vernemen. Echter, slechts een minderheid van de mannen is tot
dusverre bereid geweest om openlijk te praten over hun ervaringen. Nog minder
ex-devotees hebben hun ervaringen op papier gezet en ondertekend (zgn. ‘affidavits’
geschreven) en alleen Jens Sethi heeft officieel een aanklacht tegen Sai Baba
in Duitsland en in India ingediend. Affidavits en ingediende aanklachten zijn
het harde bewijsmateriaal waardoor instanties in beweging gebracht kunnen
worden, maar het is juist het moeilijkste voor de ex-devotees om zulk materiaal
bewerkstelligd te krijgen. Het zijn dus veelal dezelfde namen die in artikelen
genoemd worden (zie tabel 1).
|
|
Naam
|
Land
|
Geboren
|
Informatie medium
|
Opmerking
|
|
Uit 1e hand: seksueel contact
Sai Baba
|
|
|
|
|
|
1
|
Tal Brooke
|
USA
|
1948?
|
Boek Avatar of Night, The
Findings, Daily Telegraph, India
Today
|
Verslag langdurig verblijf in ashram 1968-1971
|
|
2
|
‘15-jarige’
|
USA
|
1984
|
Handgeschreven brief april-mei 2000
|
Verslag 2 privé-interviews sep
1999
|
|
3
|
Said Khoramshagol
|
Iran/USA
|
1972
|
Internet 1997, The Findings, IS sep 2000
|
Verslag privé-interviews 1991-1993
|
|
4
|
Hans de Kraker
|
Australië / Nederland
|
1967
|
The Findings, Nexus, KRO-tv, The Age, India Today,
internet 2000
|
Verslag privé-interviews 1996
|
|
5
|
Conny Larsson
|
Zweden
|
1949
|
The Findings, IS mei 2000, internet 2000, India Today
|
Verslagen privé-ervaringen Baba 1978-1983 e.v.
|
|
6
|
Keith Ord
|
Engeland
|
1966
|
HP/De Tijd, Spiegelbeeld,
internet nov 2000, India Today
|
Verslag 3 privé-interviews voorjaar 1990
|
|
7
|
‘Sam Young’
|
USA
|
1979
|
Daily Telegraph, India Today
|
In periode 1995-1998 erg veel privé-interviews gehad
|
|
8
|
Jens Sethi
|
Duitsland
|
1964
|
The Findings, Nexus, Bild, IS juni 2000, India Today
|
Verslag privé-interview in 1996
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Uit 2e hand: seksueel
contact met SB
|
|
|
|
|
|
9
|
Dr N. Bhatia
|
India
|
1951
|
The Findings, Daily Telegraph
|
Als arts werkzaam in ashram, 1993-1999
|
|
10
|
‘Golden Boy’ X
|
Zweden
|
1980?
|
Internet 2000 in teksten B-M Andén en C. Larsson
|
Relaas privé-interviews in 1998
|
|
11
|
Michael Pender
|
Engeland
|
1967
|
Internet nov 2000, Spiegelbeeld
|
Suïcide in jan 1990 na interviews in 1989
|
|
12
|
‘?S.’
|
USA
|
1962?
|
Internet via zijn moeder Diana okt 2000
|
Zoon zat op Sai Baba college in 1977-1980
|
|
13
|
Studenten in India
|
India
|
divers
|
IS aug 1999, internet 2000
|
Brief van student op Sai Babaschool in India
|
|
14
|
‘23-jarige’
|
Zweden
|
1963
|
Internet 2000, C. Larsson 25 okt
|
Interview in 1986 waar Conny Larsson bij was; heeft
later zelfmoord gepleegd.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Alleen ‘massage’
|
|
|
|
|
|
15
|
Marc-André St-Jean
|
Canada
|
1972
|
National Ottawa Citizen
|
Verslag 3 privé-interviews in
1992
|
|
16
|
Jed Geyerhahn
|
USA
|
1973
|
Internet 1997, The Findings, IS juli 2000
|
Verslag 4 privé-interviews in 1989
|
|
17
|
Matthijs van der Meer
|
Nederland
|
1970
|
Trouw, Stichting Ohm radio, Spiegelbeeld
|
Eigen onderzoek; contact met Keith Ord in 1993
|
|
18
|
M.T.
|
USA
|
1972
|
Internet via zijn moeder aug 2000
|
Verslag ervaring van haar zoon in 1988
|
|
19
|
David Paul ‘dpmeg’
|
Engeland
|
1961
|
Internet yahoo-discussionclub
#1082, -sathyasaiexposeheal #281, 282 & 283
|
Verslag van zijn twee privé-interviews in 1990
|
Tabel
1. Lijst namen van mannen wiens verhaal met betrekking tot Sai Baba in de
publiciteit is gekomen. (NB. IS: Indian Skeptic)
Tegen
de geschetste achtergrond is het begrijpelijk dat de ex-devotees de publicatie
van Vijay Thaka e.a. in de India Today
– een weekblad vergelijkbaar met onze HP/De
Tijd en Elsevier – als een soort
overwinning beschouwen. Het betreft een lang artikel. Er werd verslag gedaan
van de grootschalige viering (ofschoon er minder mensen zijn verschenen dan verwacht)
van Sai Baba’s 75ste verjaardag op 23 november jl. en de gevallen van onder
meer Hans de Kraker, Jens Sethi, Conny Larsson en Sam Young worden genoemd. Het
artikel is verder belangrijk omdat het de eerste keer is dat zo’n uitgebreid en
kritisch artikel over Sai Baba in India
en over héél India in zes talen is
verschenen. Dat het stuk effect sorteerde bleek uit het feit dat het blad
binnen de kortste tijd was uitverkocht – er is een tweede editie gedrukt – en
de yahoo-message-boards werden door meer internetsurfers bezocht.[32] In het Indiase parlement en op ambassades in New Delhi
hebben mensen n.a.v. het stuk kennis genomen van de zaak; op politiek niveau is
de zaak bekend geworden.
Pas
tegen kerst is het artikel in volle omvang in Puttaparthi zelf belandt. Wat het
effect daarvan zal zijn blijft vooralsnog giswerk. In ieder geval is er in
Andrah Pradesh, de deelstaat waar Puttaparthi in valt, een rel ontstaan nadat
de politie twee personen heeft gearresteerd wegens het publiceren van een tekst
over de heilige Dayananda Saraswati in het maandblad Vijaya Vihaaram.[33] De aanklacht is onterecht en de enige verklaring kan
zijn dat de mensen waren ingerekend omdat het decembernummer aandacht besteedde
aan de aanklachten tegen Sai Baba en mensen er blijkbaar belang bij hebben dat
Sai Baba beschermd wordt. Zelf reageerde Sai Baba in zijn kerstrede voor het
eerst uiterst openlijk op de ontstane commotie. Ten tijde van Jezus was er één
Judas, had Baba geklaagd, nu zijn er duizenden Judassen. Velen zouden zijn
omgekocht om kwaad over hem te spreken.[34] Na verschijning van een stukje over Swami’s rede in de Times of India belandde het
krantenbericht in de mailbox van de ex-devotees, die op de message-boards prompt
reageerden met opmerkingen als: Who’s paying? Zal ik van het geld een Jaguar
kopen? Als ik geld krijg voor wat ik doe om te helpen ‘to expose him’,
misschien hebben ze het geld naar het verkeerde adres gestuurd![35]
5.
Ontwikkelingen in Nederland
Faye
Bailey was (december jl. is de laatste editie verschenen) redactrice van een
klein kwartaalblaadje The Quarterly,
een van oorsprong pro-Sai Babatijdschriftje. Toen The Findings gereed waren stond er in The Quarterly een berichtje dat zij en David geen devotees van Sai
Baba meer waren. Wie meer wilde weten kon The
Findings bestellen. Aldus deed Stijn Riemersma, jarenlang trouwe devotee.[36] Riemersma was
bekend met de in Nederland eerder verschenen kritische berichten over Sai Baba.
Indertijd betrof het steeds slechts een enkel verhaal van een enkele
journalist. De aaneenrijging van feiten afkomstig uit diverse bronnen
overtuigde haar dat verhalen uit The
Findings waar moesten zijn. Ze kopieerde het document en het raakte verspreid
in Nederland.
In
de zomer ontstond een klein groepje ex-devotees, waaronder Riemersma en Ranada
van Kralingen, die The Findings zo
ontluisterend vonden, dat men actie wilde ondernemen. Zodoende ging er een
Nederlandse website voor ex-Babadevotees van start. Engelstalige expose stukken
van onder andere recente ex-devotees werden vertaald en door ze op het web te
plaatsen toegankelijk gemaakt voor het Nederlandse publiek. In juli stuurde het
clubje naar ongeveer 300 devotees een brief, om iedereen te wijzen op The Findings en met klem te adviseren
kennis te nemen van de berichten. Sommigen zochten contact met radio, tv en
kranten en informatie, zoals de verklaring van Unesco werd actueel van internet
geplukt, en aan de diverse mediavormen doorgespeeld. Direct of indirect leidde
een en ander op 6 september tot een artikel in de Trouw en 18 september in het Algemeen
Dagblad.[37] De
Hindoestaanse Stichting Ohm, waar een medewerker al geruime tijd informatie had
verzameld over de dubieuze kanten van Sai Baba, bracht het onderwerp onder de
aandacht van radioluisteraars: op zondagmiddag 3 en 10 september waren de
interviewopnames van onder andere Stijn Riemersma en Matthijs van der Meer te
beluisteren. Op grond van eigen onderzoek is Van der Meer in mei 1994 reeds volgeling-af
geworden. Reden: er zijn geen goede verklaringen te geven voor Sai Baba’s
gedrag, en er zijn geen rationele gronden meer om te blijven geloven dat alles wat
niet verklaard kan worden ‘a test of faith’ van Swami zou kunnen zijn.
De
KRO-ontbijttv besteedde op 26 september 10 minuten uitzending aan Sai Baba
waarin onder andere De Kraker en Van Kralingen in beeld kwamen. NCRV-radio zond
op 9 oktober een programma uit. Het maandblad Spiegelbeeld voerde in haar oktobernummer meerdere artikelen aan
Sai Baba; Privé had medio oktober een
artikeltje; Onkruid in haar
nov-decemberuitgave. Eind november meldde het Haarlems Dagblad dat de plek waar de Nederlandse Sathya Sai
Baba-organisatie de verjaardag van Baba had willen vieren als gevolg van een
actiecomité voor de vierde keer een nieuwe locatie had moeten zoeken.[38] Kortom, Sai Baba was in het reguliere nieuws van
verschillende doelgroepen en de Sathya Sai-organisatie werd met vragen
geconfronteerd.
In
de zomeruitgave van het Sathya Sai Nieuws,
het kwartaalblad voor alle Sai Baba geïnteresseerden, valt nog niets te lezen
van de kritische berichtgeving t.a.v. Sai Baba. Uit het herfstnummer kon
opgemaakt worden dat men wel kennis had genomen van de geluiden. De agenda die in
de zomer nog vermeldde “25 t/m 29 september: Internationale UNESCO-conferentie
in Prasanthi Nilayam”, vermeldde in de herfsteditie “25 t/m 29 september:
Internationale conferentie over de vijf menselijke waarden in het onderwijs te
Prasanthi Nilayam”. De naam Unesco was verdwenen. Tevens was er een brief van
de 95-jarige Australische Sai-vip Howard Murphet om twijfelende devotees een
hart onder de riem te steken. Kenmerkend is voor het Sathya Sai Baba Nieuws dat het grotendeels uit vertalingen van
pro-Sai Babaverhalen en een paar pagina’s activiteiten bestaat. Niet
opmerkelijk is daarom dat de brief evenmin werkelijk nieuws bevatte. Het was
een opsomming van oude, reeds lang bekende devotee verhalen, met als
afsluiting:
“Beste (…), ik kan je alleen maar mijn
eigen overtuiging in deze zaak meedelen en het aan jezelf overlaten te kiezen
welke weg je wilt gaan. De ene leidt naar het Licht, de ander naar duisternis
waaronder de wereld tijdens het Kali tijdperk al zo lang geleden heeft. Het is
natuurlijke helemaal je eigen keuze, maar toch hoop ik dat je de juiste keus
zult maken en zoveel mogelijk anderen ertoe kunt brengen hetzelfde te doen.
Degenen die de Avatar tegenwerken zullen op een zekere dag, in een ander leven,
terugkomen naar de Goddelijke Voeten, tenzij ze vervallen tot het onvergeeflijke
niveau van het demonische. Ik bid dat zij zullen terugkomen en daarvoor zend ik
hun mijn Liefde.
God zegene je, Sai
Ram. Howard Murphet” [39]
Toch
moet het aantal volgelingen in Nederland teruglopen. Op de viering van Sai Baba’s
verjaardag in Amsterdam op 25 november waren ongeveer 300 aanwezigen. Volgens
insiders beduidend minder dan voorgaande jaren, toen er 500 à 1.000 geteld
werden. Tevens is het aantal leden van de organisatie teruggelopen.[40] “Maar,”
berichtte de voorzitster Trees Stevens van de Sathya Sai Organisatie Nederland
hoopvol in het oktobernummer van Op de
Hoogte, het informatiebulletin voor de getekende leden van de organisatie, “tot
onze vreugde zien wij bij sommige groepen het aantal leden toenemen. De groep
Kerkrade is weer met een nieuw bestuur verder gegaan, en een nieuwe groep heeft
zich aangemeld.” Stevens gaf aan dat het landelijk bestuur nog volledig achter
‘Swami’s missie staat’, waarmee men niet wilde beweren dat daarmee “alle
handelingen die Swami verricht naar het rijk der fabelen zijn verwezen. Wij
weten daar te weinig van maar wij gaan er vanuit dat de handelingen voor zover
ze op realiteit berusten door Hem nodig geacht worden om Zijn missie te volbrengen
en wij hebben daarbij in Hem het volste vertrouwen.”[41]
Verder werd uitgelegd waarom de Centrale
Raad besloten heeft geen reacties te geven op de negatieve publiciteit. Omdat
negatieve berichten zich nu eenmaal makkelijker verspreiden dan positieve en men
“liever één negatief bericht dan honderd positieve uitspraken over hetzelfde onderwerp”
gelooft, genereert elk antwoord van de Sai-zijde als brandstof voor verdere
negatieve berichtgeving. Bovendien is het onmogelijk om verklaringen te geven
voor de dingen die Swami doet en waarvan hij zelf niet uitlegt waarom hij ze
doet.
Naast
het schrijven van Stevens namens de Centrale Raad, waren er in de Op de hoogte twee ingezonden brieven van
Nederlandse Sai-vips opgenomen. Eentje van Henk Meijer, een Nederlander die in
Puttaparthi woont en tot voor kort stukjes schreef voor het Sathya Sai Baba Nieuws, een ander van
Wim van Dijk, auteur van een Bababoek.[42]
Van
Dijk zoekt nog altijd een uitleg voor Sai Baba’s massage handelingen in de ‘kundalini’-verklaring.
Sai Baba zou door het betasten het eerste chakra, dat zich bevindt tussen het
scrotum en de anus, de kundalini-energie activeren. Deze energie is de ‘kosmische
energie’ die als een slapende slang opgerold ligt aan de basis van de
wervelkolom.[43] Ontwaakt kronkelt de subtiele energie naar boven, tot boven
de kruin. Op dat moment valt de mens als microkosmos samen met de macrokosmos.
Het begrip kundalini stamt uit de Indiase cultuur. De versmelting van het
individuele met het universele staat voor bevrijding, de hoogste ervaring. Het
activeren van de kundalini-energie door een goeroe is in de hindoecultuur
volgens sommigen een vaker voorkomende praktijk en wordt beschouwd als een
soort initiatie, of zuivering. Volgens Van Dijk beweert de Kundalini Foundation
for Self-Realisation uit Engeland dat goeroes en sommige Taoïsten dit doen, en
deed Ramakrishna het bij Vivekananda.[44]
Een
ander heikel punt wat Van Dijk aansnijdt betreft het schrijven van een student
op een Sai Babaschool in Puttaparthi. Het schoolsysteem zou erop gericht zijn
dat mooie jongetjes reeds door onderwijzers op de scholen voorgeselecteerd
zouden worden om Sai Baba te behagen.[45] Hoe is dat in
godsnaam mogelijk als van diezelfde Sai Baba gezegd wordt dat hij vorig jaar
twee hartaanvallen heeft gehad en niet lang meer te leven zal hebben? Van het
verhaal wat ooit de ronde ging, als dat Sai Baba een hermafrodiet zou zijn,
hoort men niets meer, aldus Van Dijk. Zou dat komen omdat dit verhaal te zot
voor woorden is, en men-op-internet wijselijk besloten heeft daarover te
zwijgen?[46] En, vraagt hij zich vervolgens verder af, “zouden zulke
onkreukbare mensen als Kasturi, Hislop, Murphet en Krystal die hun hele leven bij
Baba zijn gebleven als deze verhalen kloppen?”[47]
Henk Meijer beschouwt de ophef als het proces
van de ‘scheiding der geesten’ wat altijd al plaats heeft gevonden, maar nu
extreme vormen heeft aangenomen.
“Het is verschrikkelijk jammer dat zo velen,
zelfs gerenommeerde, ‘senioren’ devotees afvallen bij de test die Hij hen
geeft. “Test is my task”. Ach ook dit is, als alles, het Goddelijk Spel. Het gaat
Baba niet om de kwantiteit maar om de kwaliteit en om de intensiteit waarmee
zij Zijn devotees zijn, willen zijn, willen worden. Er is voor die allen een simpele
weg terug die naar Zijn Moederhart. Hij zegt dan: “Ja, ja ja!” Maar zo niet dan
klinkt ook zijn “Nee”.
Uiteindelijk komt iedereen weer bij Hem
terecht. Daar is geen ontkomen aan want hij is het Al, en wij met Hem; we
vormen die Eenheid. Maar het is doodzonde als je de kans die nu geboden wordt afslaat
en wie weet hoe lang je moet wachten voor herkansing.”[48]
Wat
internet betreft had Meijer onlangs uit een goede BBC-documentaire begrepen dat
95-98% ervan uit troep bestaat (“rubbish”). Ieder kan zijn website openen en
zijn vuil spuien. Advies: sluit je er volledig voor af en sta niemand te woord
“die die gore details vertaalt en
verspreidt. Het gaat nl. om een zeer gevaarlijk, snel werkend en dodelijk
virus, dat via oor en oog binnendringt en de denkende geest onmiddellijk
aantast. Het gaat er uiteindelijk om wie we geloven: Hem, de bron van Liefde, de
absolute zuiverheid, de almachtige God Zelf, of de “gevallen engelen” die, als
ze van hun heilloze weg terugkeren, meteen weer in Liefde worden opgenomen.”[49]
De
brief eindigt met de verwachting dat uiteindelijk alle donkere wolken voorbij
zullen trekken en dat zal blijken alle gebeurtenissen het geloof versterkt
zullen hebben.
6.
Reflecties
Allereerst
de persoonlijke opmerking dat ik geschokt was door de ontdekking hoeveel ernstiger
de verhalen over Sai Baba’s seksuele avances zijn dan ik indertijd, 8-10 jaar
geleden had vernomen en had kunnen bevroeden. Evenmin had ik indertijd notie
van de sommen geld en de bijbehorende machtsstructuren welke er aan de
organisatie kleven. En waarschijnlijk is er in deze inventarisatie pas een
tipje van de sluier opgelicht en ligt er nog een beerput op onthulling te
wachten.
Hiermee
gepaard gaand is het verbazingwekkend te merken hoe groot bij de Babadevotees het
vertrouwen in en de liefde voor Swami is; hoe ‘blind’ en ‘onnozel’ men lijkt te
zijn voor de soms overduidelijke aanwijzingen dat een en ander scheef is
gegroeid bij Sai Baba en in de organisatie. Tegelijkertijd valt dit ook te
verklaren. Want het ís moeilijk om de verhalen die de ronde doen te geloven als
men alleen de wonderschone kanten heeft gehoord – en zelf heeft ervaren. Men
heeft betekenisvolle dromen had waarin Sai Baba voorkwam, of hoorde innerlijk
de stem van Sai Baba, of vond uit het niets ontstane vibuthi in huis.[50] Swami heeft zich decennia lang als de goeroe van deze tijd gepresenteerd en wel op zo’n manier dat
velen door hem geïnspireerd zijn. Hij heeft diep gevoeld (spiritueel) idealisme
bij miljoenen mensen in beroering gebracht en de devotees hebben praktische
handen en voeten aan zijn leer weten te geven; hun leven is door hem erg
verrijkt. Doordat hij gezien wordt als een figuur waar geen smetje blaam op
rust, zijn voor hen de verhalen bijzonder ongeloofwaardig. Het is onmogelijk
dat Sai Baba homo-pedofiel geaard zou zijn, en nota bene gedrag zou vertonen
wat haaks staat op zijn eigen leringen.
Volgelingen
inlichten over de ‘donkere’ kant van Sai Baba is derhalve een zeer lastige,
complexe aangelegenheid. Want het is zwaar voor devotees om de jarenlange
intieme, psychologische band die men met hem heeft opgebouwd, als een band met
een illusie te moeten uitleggen. Behalve wanneer de negatieve verhalen van
dichtbij huis stammen, zoals in het geval voor de ouders van Sam Young en de moeder
van de 15-jarige jongen – en dan nog zijn er uitzonderingen – is men niet van
de ene op de andere dag om. En is men eenmaal overtuigd dat Sai Baba niet de
avatar is, dan volgt meestal een periode van heftige twijfel. Het verlies van
een goeroe is niet in het tijdsbestek van een week achter de rug.
Wat
opvalt als essentieel verschil tussen devotees en ex-devotees (en
non-devotees), en wat extra zichtbaar wordt in discussies over gevoelige
onderwerpen waar seksualiteit toebehoort, is verschil in perspectief, in wat
men voor waar aanneemt en wat niet. Volgelingen geconfronteerd met de ‘lasterverhalen’
over Sai Baba beseffen dat. Men kent en ervaart het verschijnsel allang, omdat
men zich bewust is met een geloof in Baba anders te zijn dan degenen zonder
Babageloof. Voor ex-devotees is dit verschil evenwel schrijnender. Bij flarden
komen soms oude herinneringen in het nieuwe perspectief van Sai Baba is géén
avatar, Sai Baba is een homo-pedofiel boven. ‘Heb ik in zo’n figuur mijn
vertrouwen gesteld?!’ Zulke gedachtes gewaarworden is pijnlijk. En toch
ontstaan ook daar weer inzichten uit.
Bv.
het besef hoe groot het verlangen was naar een persoon, een veilig iemand, een
goeroe, en hoe ver een psyche kan gaan in het goedpraten van iets waar men
eigenlijk reeds veel eerder twijfels over heeft gehad. Geloof in het idee dat wanneer
men merkte dat het geen materialisatie doch een goocheltruc betrof, dit bedoeld
zou zijn om het vertrouwen van de devotee in Swami te testen. Geloof dat Sai
Baba genitaliën massages handelingen ter zuivering van de kundalini-energie
zouden zijn, of dat hij jongens/mannen van seksuele problemen af zou helpen.
Geloof dat de vibuthi genezende krachten zou hebben – en het blijken
verkruimelde tabletjes as van koeienpoep te zijn.
Het
geloof in een periode van voorspoed en geluk na het egoïstische, van het rechte
pad afgedwaalde Kali Yuga tijdperk, en het verlangen naar verlichting (denk aan
de brief van Meijer) kunnen, afhankelijk van de theorie waarmee waarnemingen
worden geïnterpreteerd, voor een buitenstaander als kenmerken voor een
religieuze beweging te herkennen zijn. Voor een (ex-)devotee is dat lastiger in
te zien, simpelweg omdat een devotee anders kijkt, anders denkt, anders
ervaart. Ex-devotees zijn achteraf soms stomverbaasd hoe men zoveel heeft kunnen
geloven en in wat bijvoorbeeld sociologen als ‘deelname aan een religieuze
beweging’ zouden kunnen omschrijven.
Pas
uitgaande van het perspectief dat Sai Baba géén god-in-mensengedaante is, maar
iemand met menselijke karaktereigenschappen, kunnen gedachten rijzen bij
(ex-)devotees dat Sai Baba een opmerkelijk extreem leven leidt. Dagelijks,
maanden en jaren aaneengeregen, verschijnen mensen vol aanbidding en vol van
onvervulde verlangens in zijn ashram. Film- en popsterren kunnen problemen hebben
met de soms al te grote adoratie van hun fans… Hoe moet dat wel niet zijn voor
een goeroe als Sai Baba? Heeft men als devotee misschien zelf bijgedragen aan
het in stand houden, of sterker, doen laten groeien van de mythe Sai Baba is de
avatar? Zou hij in zekere zin slachtoffer geworden zijn van ontelbaar veel
spiritueel behoeftigen? Zou het zo kunnen zijn dat hij door zijn familie en
sociale omgeving in een rol als avatar is geplaatst? Natuurlijk, hij zal niet
tegengestribbeld hebben. Maar als, zoals beweerd wordt, de familie Raju, de
familie van Sai Baba, de zaak geënsceneerd heeft (denk aan de wijziging van de
geboortedatum en –plaats), in hoeverre heeft Sai Baba zelf tegengas kunnen
leveren? Is Baba in de loop van zijn leven zelf overtuigd geraakt van het
waanidee een avatar te zijn? Is hij uit zijn keurslijf gevlucht in seksueel
genot, en is dat tegelijkertijd zijn verslaving geworden? Of is hij, zoals
Isaac Tigrett, die gelooft dat de seksuele aanklachten terecht zijn maar zich
noch bij de devoteezijde, noch bij de ex-devoteezijde ingedeeld wenst te zien, “a
complete enigma”?
Verlangt
de mensheid zo wanhopig naar vrede dat men alle hoop vestigt op iemand die
beweert de verlosser voor deze tijd te zijn? Want wat mankeert er aan onze
mondiale maatschappij dat ene Sai Baba uit een dorpje van niks miljoenen mensen
in beroering kan krijgen, en er miljoenen guldens gegenereerd worden? Zijn de
eigen culturele zingevingtradities zo verwaterd geraakt dat velen zingeving zo
ver van huis gaan zoeken?
Of,
om van een positiever idee uit te gaan, wat voor interessante
cultuuruitwisselingen hebben er plaats kunnen vinden tussen een dorpje
Puttaparthi ergens in Zuid-India en bezoekers uit bijna alle landen van de
wereld die kwamen om die ene speciale bewoner uit het dorp te bezoeken? Zal
Puttaparthi op de kaart blijven als een curiositeit waar eens een kleine man
duizenden aan zijn voeten kreeg en de boel uiteindelijk voor de gek bleek te
houden? En zal dat vreemd genoeg nog positieve spin-offs kunnen hebben gehad?
Zullen ex-devotees over tien jaar op hun devoteeperiode terug kunnen blikken en
blij zijn met de ervaring die ze ondanks de ontgoocheling hebben kunnen
meemaken? Of zullen voor menigeen de trauma’s te groot blijken te zijn geweest?
Vragen,
vragen, vragen. Gedachtemogelijkheden te over. De opkomst en neergang van
Sathya Sai Baba is wat mij betreft geen kwestie van zwart of wit, maar een buitengewoon
geval met veel facetten – waarvan, helaas, een reeks zeer dramatische.
7.
Aandachtspunten
Gezien
de omvang en de maatschappelijk ontoelaatbare praktijken waar deze kritisch-Sai
Baba internetinventarisatie op duidt, zullen waarschijnlijk andere studies
volgen. Mij is niet bekend of daar al aan gewerkt wordt. Zo niet, en mocht het
zover komen, dan wil ik bij hierbij op grond van de kijk die ik nu op de zaak
ontwikkeld heb, vijf aspecten onder de
aandacht brengen waar m.i. in vervolg rekening mee gehouden zou moeten worden.
Wil begrip voor uiteenlopende standpunten bediscussieerbaar kunnen worden dan is
verdere openheid van zaken wenselijk – noodzakelijk zelfs.
Voor
de mannen (en jongens) die uit schaamte – nog – niet durven te praten over hun
ervaringen met Sai Baba, of uit angst de woede en bedreigingen van gedreven
devotees over zich heen te roepen, is het belangrijk dat er een situaties
gecreëerd worden waar zulke mensen zich veilig weten. In geloofskwesties, waar
bij Sai Baba absoluut sprake van is, is rationaliteit alleen onvoldoende.
Emotioneel (psychisch) kan men zo gehecht zijn aan Sai Baba dat het tot zich
door laten dringen van tegenberichten enorme shocks teweeg kunnen brengen. Zorg
is op voorhand geboden.
Ofschoon
internet mondiaal en grensvervagend is, is de ontmaskering van Sai Baba bij
lange na niet door deze paper gedekt. Onderzoek op landelijk (en/of regionaal)
niveau middels gangbare onderzoeksmethoden zullen betere inzichten genereren
inzake sociologische en psychologische facetten van de Sai Bababeweging.
Voorts
zal het nodig zijn, wil men de aanklachten tegen Sai Baba serieus natrekken, in
eerste instantie een inventarisatie te maken van de beschuldigingen aan zijn
adres. Het seksueel misbruik van mannen en minderjarigen, de doden (moorden in
1993, gevallen van suïcide, overledenen waarvan melding is gemaakt in Indiase
kranten omdat ze nieuwswaarde
bevatten), de geldstromen en politieke verstrengelingen, zijn stuk voor stuk te
omvangrijk om tegelijk aangepakt te kunnen worden. Er zullen afbakeningen
aangebracht moeten worden.
Om
helderheid te krijgen op betrokkenheid en verantwoordelijkheid van personen bij
onlaakbare praktijken in Sai Baba-organisaties, is het zinvol de verbanden
tussen de landelijke Sathya Sai-organisaties en de diverse Sri Sathya Sai Trust
Funds in kaart te brengen. Uitgezocht zou moeten worden wie wanneer welke
functies bekle(ed)de.
Als
laatste doch niet minste zou de oprichting van een projectgroep, stichting of
centrum, en de daarbij behorende financiering moeten zijn. Om te beginnen zou een
functie van zo’n onderneming kunnen zijn om data, nu her en der verspreid, bij
elkaar te voegen en toegankelijk te maken. Dit zal in verschillende opzichten
efficiëntie ten goede komen. Degenen die wat te melden hebben weten waar ze
terechtkunnen, degenen die wat willen vragen hebben een plek om in eerste
instantie te rade te kunnen gaan. Bundeling en toegankelijkheid van de gegevens
met betrekking tot Sai Baba’s ‘duistere’ activiteiten en het in het leven
roepen van een formele plek hiervoor, zal gestructureerder gewicht in de schaal
leggen dan internet tot nu toe heeft kunnen bewerkstelligen.
Bijlage
1: Internetjargon en -kenmerken
Met
de komst van de computer en de communicatie via dit medium zijn er nieuwe
woorden gangbaar geworden en zijn er karakteristieke kenmerken ontstaan.
Algemeen
bekend is dat informatiestromen via internet snel verlopen. Wie ‘online’ is,
dat is, wie achter zijn computer zit en verbinding heeft met het internet, kan
direct reageren op een binnengekomen bericht. Of, een vandaag gepubliceerd
artikel kan direct op een website geplaatst worden, waarmee het voor iedereen
direct toegankelijk is. Minder bekend is wellicht dat diezelfde informatie
morgen gewijzigd of verwijderd kan zijn, en dan is het niet meer exact
hetzelfde of niet meer toegankelijk. Alleen degenen die een tekst van het web
hebben afgehaald en op hun eigen computer hebben bewaard, hebben de tekst in de
versie van een bepaalde dag dan nog in hun bezit. Digitale informatie heeft
daardoor tegelijkertijd als kenmerk vluchtig te zijn. Afhankelijk van de
webmaster wijzigt informatie al dan niet regelmatig, sporadisch of nooit,
blijft de site actueel of wordt saai omdat er niets op gebeurt.
Samenhangend
hiermee is het kenmerk van ‘virtualiteit’. Wie is wie en waar is wie? Mensen
maken vaak gebruik van e-mailnamen, die lang niet altijd laten zien in welk
land iemand woont, laat staan welke plaats. Wanneer dus iemand niet reageert op
e-mails, is er zonder telefoonnummer of adres totaal geen houvast waar die
persoon te kunnen gaan zoeken. Iemand kan ook makkelijk onder verschillende
namen op het web zichtbaar zijn. Internet nodigt uit tot anonimiteit, waardoor het
enerzijds een gevoel van vrijheid creëert, maar anderzijds mensen en situaties
ontastbaar, droomachtig, oftewel virtueel worden.
Een
en ander beïnvloedt de wijze waarop informatie op het web verzameld kan worden
en hoe contacten langzaamaan kunnen groeien.
Ter
verduidelijking van de gebruikte terminologie in dit artikel worden een aantal
essentiële begrippen uit het internetjargon uitgelegd.
E-mailen: het versturen en ontvangen van berichten via de
computer. Dit kunnen kattebelletjes zijn, of grote bestanden. Afhankelijk van de
‘provider’, het bedrijf dat waar de internetaansluiting mee gemaakt wordt,
komen verzonden berichten direct, of een paar uur later aan.
Website: een ‘pagina’ op het internet, vaak een soort digitale
informatiefolder. Deze kan heel uitgebreid zijn, bijvoorbeeld door een reeks pagina’s
onder elkaar te plaatsen waardoor er lappen tekst al dan niet met illustraties
op het scherm verschijnen. Een andere mogelijkheid is achter de eerste pagina
een reeks andere pagina’s te hangen. Door middel van klikken met de muis
verspringt het beeld op het scherm naar een volgende pagina; de website heeft
een soort stamboomstructuur achter de hoofdpagina liggen.
Webmaster: de persoon die de website opmaakt en beheert, dat is
nieuwe informatie toevoegt, oude weghaalt, veranderingen aanbrengt.
Link: op een website wordt vaak melding gemaakt van aanverwante
websites. De code van zo’n andere website vormt de koppeling naar die site. In
het geval van de Sai Baba-expose kunnen veel sites door middel van links
bezocht worden; men hoeft niet uitgebreid met ‘internetzoekmachines’ aan de
slag.
Message-board: sommige onderwerpen op websites zijn gericht op het
genereren van discussie. Met Sai Baba is dat zeer zeker het geval. Er bestaan
verschillende plekken op het internet waar mensen d.m.v. e-mails met elkaar in
gesprek gaan. Onder de eigen naam of onder een pseudoniem, stuurt men berichten
naar het discussiebord. Er is verschil tussen open en gesloten message-boards.
In het eerste geval kan iedereen, ook niet-deelnemers lezen wat er besproken
wordt want de site is voor iedereen toegankelijk. In het tweede geval moet men
zich eerst aanmelden en wordt de informatie alleen voor leden zichtbaar op het
web.
E-mailgroepje: mensen die met elkaar in contact staan via e-mails. Er
is géén website. Ruwweg zijn er twee varianten: iedereen stuurt naar iedereen
of er is een coördinator die bijhoudt wie op de mailinglijst staat en die ervoor zorgt dat iedereen van die
lijst de berichten die voor iedereen bestemt zijn toegezonden krijgt.
Surfen: uren achter de pc zitten en van site naar site linken.
Bijlage
2. Websites
Lijst
van belangrijke Sai Baba-websites met korte omschrijvingen, waarbij voor de
samenstelling sterk de nadruk is gelegd op de Sai-kritische én -Nederlandse
sites, en een onderverdeling is gemaakt tussen a. de kritische en b. de
pro-Babasites.
A. Kritische Sai Babawebsites
http://members.tripod.com/~dlane5/saidebate.html
Website
vanaf 1993 van David Lane, ‘Neuralsurfer’, hoogleraar Filosofie en Psychologie
aan de Mt. San Antonio College in California. In 1997 kwam er correspondentie
(getuigenissen) van Jed Geyerhahn en Said Khoramshagol op zijn site, die
belangrijk voor de expose zijn geweest.
http://clubs.yahoo.com/clubs/sathyasaibaba
Discussieclub
gestart door prof. David C. Lane, ‘Neuralsurfer’, begin februari 1999, die
tevens de website beheert. Lane past geen censuur toe, hetgeen betekent dat
alles wat mensen insturen blijft staan. Meningen, van erg pro- versus erg
anti-Sai Baba, en taalgebruik (van aardig tot zeer grof) maakt dat de sfeer op
de site erg uiteenloopt.[51]
http://clubs.yahoo.com/clubs/sathyasaibabadiscussionclub
Discussieclub ontstaan medio juli 2000 uit frustratie
toen de club van ‘Neuralsurfer’ dreigde dicht te slibben als gevolg van een
paar Sai Babadevotees die niet ter zake doende pro-Baba berichten bleven
plaatsen. De site wordt beheerd door Said Khoramshagol. Grove teksten worden
gedelete.[52]
http://www.myfreeoffice.com/saibabaexposed
Een
site beheerd door Said Khoramshagol, ‘shahgols’, gestart in 1998, op het web tot
medio januari 2001. Toen ging ‘host www.myfreeoffice.com out of business’ en was de site
verdwenen. Waarschijnlijk is vanaf april de site weer te zien onder http://www.sathyasaivictims.com,
wat een officiële ex-devotee site zal worden. Myfreeoffice-saibabaexposed was
een van de eerste sites waar The Findings
in hun geheel op het net geplaatst waren, tezamen met andere kritische berichten,
waaronder twee video-opnames met Sai Baba’s goocheltrucs. Aan de website was
eveneens een message-board gekoppeld, die tot twee keer gekraakt is waardoor
alle berichten verdwenen waren. De board is nu te vinden onder http://www.quicktopic.com/5/H/ePGD5eJtqFgQLf6Q4tbt.
Shahgols wordt vanwege zijn activiteiten geconfronteerd met zgn. ‘hate-mails’. Een
voorbeeld, gestuurd op 19 oktober 1999 door ‘XpozEvil’:
“We are
part of an international network campaigning against hate, disinformation,
white supremacy, and KKK retarded mentality. One of our network watchers has
just informed us about your hate and disinformation articles. We have checked
them and have identified them as hate crap. We have reported you to the
Wiesenthal Center and will aggressively expose your false claims. You have
written that Sai Baba has said that He is Imam Mahdi and you claim that this is
printed in Sanathana Sarathi. You are
false. Tell us which issue of Sanathana Sarathi and what page. Produce facts.
We are not blind or retarded. It is the end of 1999 and you are still trying to
sell magicians to unsuspected people. Tell us the name of one magician who has
ever been able to produce anything out of nothing? Produce facts not falsity. You
don’t seem to be smart or even slightly enlightened. Your name suggests you are
Iranian. Perhaps that tells the story. Are you financed by the mullahs in Iran?
You’ll have a very hard time to market your hate commodity. Come up with facts,
kid.”
http://www.indian-skeptic.de/html
Duitse site waar de inhoudsopgaven van elke editie (en
onregelmatig integraal artikelen) van de Indian
Skeptic op worden vermeld, het maandelijkse blaadje van de 71-jarige Indische
‘chief fakir buster’ Basava Premanand. Sinds zeker meer dan 30 jaar brengt
Premanand onder andere belastend materiaal t.a.v. Sai Baba naar buiten.
http://www.stelling.nl/simpos/shree_sai_baba.htm
Uitgebreide
website van de Stichting Informatie over Maatschappelijke Problemen rond
Occulte Stromingen (SIMPOS). Er wordt over een groot aantal new age (occulte)
stromingen informatie gegeven en Sai Baba is daar een onderdeel van. De site
bestaat sinds 1997.
http://www.exbaba.nl
Nederlandstalige
website waarin Nederland verschenen publicaties en vertaalde andere teksten geplaatst
staan. Ontstaan juli 2000. Het gastenboek (‘message-board’) loopt in Nederland
niet: mensen die naar de site surfen zijn blijkbaar niet geneigd om op internet
hun mening te uiten, in ieder geval niet de Sai-(ex-)devotees.
http://www.saibabaguru.com
Amerikaanse
Sai Baba-expose website gestart in augustus 2000 en beëindigd juni 2001. Bevatte
veel en actuele informatie, had een ‘message-board’ waar soms new-age
georiënteerde gespreksstof op te vinden is en de sfeer erg vriendelijk, begripvol
en ‘loving’ is. M.i.v. 1 december 2000 is de message board omgezet in ook een
yahoo-club: http://clubs.yahoo.com/clubs/saibabaguruexpose, en samen met ‘contessa92000’
wordt deze site beheerd.
http://clubs.yahoo.com/clubs/sathyasaibabaexposeheal
Discussieclub
gestart medio november 2000, en beheerd door ‘Phoenixboy28’ uit Australië en ‘Contessa92000’
uit Californië, met als doel ex-devotees met elkaar in contact te brengen en
elkaar tot steun te zijn in hun rouwproces vanwege het verlies van hun goeroe
Sai Baba. Een site met een vriendelijke sfeer. [53]
http://www.alerte-sai.com
Franstalige
Sai Baba-expose website uit Canada, sinds oktober op het web.
http://www.geocities.com/descubriementos.SB
Spaanse Sai Baba-expose site sinds september 2000 op het web,
beheerd door een ex-devotee uit Mexico.
http://www.sekty.dominikanie.pl
Website
uit Polen waar kritisch Sai Baba-materiaal op te vinden is sinds april 2000. De
coördinator van het Informatiecentrum
voor Sekten en Andere Religieuze Bewegingen, Cezary Jenta, bepaalt welke info
op het web verschijnt; hij is niet de webmaster.
http://www.geocities.com/athens/cyprus
Dit
was de Sai Baba-expose website van de
Italiaan Paul Holbach, die onafhankelijk van andere sites zijn eigen
bedenkingen onder woorden had gebracht. De info stond op het web van april 1999
tot het najaar 2000 en is wegens persoonlijke omstandigheden toen van het
internet gehaald. (Een deel kan nu gevonden worden op http://www.iosono.com/paulholbach/golden_e.htm.)
De site heeft vooral in de beginperiode bijgedragen aan de Sai-kritische
informatievoorziening via het internet. Als tweede site had het integraal The Findings opgenomen.
http://www.iae.nl/users/lightnet/sai.html
Engelstalige
website, begonnen in 1995 van een Nederlander waarop informatie te vinden is,
die niet of nauwelijks via de reguliere mediakanalen het publiek bereikt.
Onderwerpen lopen uiteen van wetenschappelijk onderzoek wat voor het gangbare circuit
moeilijk ligt tot ufo’s & engelen. Sai Baba is een aparte sectie sinds juni
2000.
http://www.nhne.com/specialreports/srsaibaba.html
Website
van New Heaven New Earth, heeft uitgebreid expose stuk gedateerd februari 1998.
B. Pro Sai
Babawebsites
Er
is een groot aantal websites met lovend en prijzend Sai Baba-materiaal. De
meeste zijn te vinden via http://www.geocities.com/Athens/Olympus/9158.html, en onder het kopje ‘links’ van de yahoo-discussieclub http://clubs.yahoo.com/clubs/sathyasaibaba van David Lane, waartussen ook de Sai-kritische, ‘expose’-websites
vermeld staan. Voor dit artikel volstaat het melding te maken van:
http://www.sathyasai.org
De
officiële website van de Internationale Sai Baba Organisatie. Swami heeft in
juli 1995 zijn zegen ervoor gegeven en de site is in januari 1996 van start
gegaan (merk op dat Sai Baba zich pas later, oktober 1999, tegen internet heeft
uitgesproken). De site geeft een algemeen overzicht van Sai Babacentra
verspreid over de hele wereld, en bevat links naar de diverse afdelingen die
websites hebben.
http://www.srisathyasai.org.in
Nieuwe,
officiële en uiterst fraaie website van Prasanthi Nilayam, Sai Baba’s ashram in
Puttaparthi. Anno kerst 2000 had de site ongeveer 2800 bezoekers gehad;
waarschijnlijk is het eind november of begin december op het web gezet. Bevat veel
foto’s en onder meer informatie over de Sathya Sai Instituten, Sai Baba’s
missie en de jaarlijkse vaste festiviteiten.
http://www.sathyasai.nl
De
officiële website van de Sathya Sai Baba Organisatie Nederland, in het najaar
2000 van start gegaan.
http://clubs.yahoo.com/clubs/saibaba
Gespreksclub
gestart op 12 oktober 1998, beheerd door ‘dholavira’, ‘gdevic’ en ‘radha_maganthy’
alleen bestemd voor pro Sai Babaconversatie.[54]
http://geocities.com/the_sai_critic
Website
uit Australië. Een uitgebreide en gedegen tegenaanval op The Findings. Systematisch worden kritiekpunten in The Findings bekeken en van een
weerwoord voorzien. Op het web gezet rond oktober 2000.
http://people.delphi.com/bongiovanni
Website
van Bon Giovanni uit de Verenigde Staten. Bevat eveneens een weerwoord op The Findings. In de toekomst zal de site
te vinden zijn onder http://members.xoom.com/bongaru/toc.htm.
Bronnen
Andén, Britt-Marie To anyone who may
be concerned about the sexual abuse involving youths and children that have
been reported about Sai Baba, 24 oktober 2000.
Anonymus “’Betrayal’
by Sai Baba”, in Indian Skeptic Vol.
12, nr 4, August 1999, pp. 20-28.
Babb, Lawrence A. “Sathya Sai Baba’s Saintly Play”, in Saints and Virtues, John Stratton Hawley
(ed), Berkeley, CA: California University Press, 1987, pp. 168-186.
Bailey, David A Journey to
Love, Prasanthi Nilayam: Sri Sathya Sai Towers Hotels Pvt. Ltd., 1998
(1997).
Id. A Journey to Love Book 2: Love and Marriage,
further experiences with Sathya Sai Baba, Prasanthi Nilayam: Sai Towers
Publishing, 1998.
Bailey, David & Faye The Findings,
Conwy, North Wales: eigen uitgave, 2000.
Bailey, Faye Another Journey
to Love: experiences with Sathya Sai Baba, Prasanthi Nilayam: Sai Towers
Publishing, 1998.
Bhagawati, P.N. “Sathya Sai Trust – Press Release”, in Indian Skeptic, Vol. 6, nr 11, March
1994, pp. 25-26.
Breekveldt,
Paul “Een piemeltje met olie”, in Onkruid 138, nov/dec 2000, p. 4-5.
Brendel,
Carel “Moderne Heiligen in de Fout”, in Algemeen Dagblad, 18 september 2000.
Brooke, Tal Avatar of
Night. Special Millennial Edition, Berkeley, California: End Run
Publishing, 2000 (1972).
Brown, Mick “Divine downfall”, in The Daily Telegraph, 27 oktober 2000.
Dijk,
Wim G.J. van Bevrijding komt niet uit de hemel vallen. Leven en leringen van Sathya
Sai Baba, Deventer: Ankh-Hermes, 1991.
Id. “Onderscheidingsvermogen is nu heel belangrijk”, in Op de hoogte nr 3, oktober 2000, pp.
7-8.
Eijk,
Piet van der “De wonderdoener”, in HP/De
Tijd, 31 januari 1992, pp. 46-50.
Harvey, Bob “The Man believers think he is God” in Ottawa Citizen Newspaper, 19 december
2000, p. A6.
Homveld-Barmen ’t Loo, Feer Hoe
Sai Baba in mijn leven kwam: het verhaal van een toegewijde, Eeserveen:
Uitgeverij Akasha, 2000.
Larsson, Conny Open letter to
Sai Baba, 25 oktober 2000; een tweede brief volgde 31 december 2000.
Lee, Raymond L.M. “Sai Baba, salvation and syncretism: Religious change
in a Hindu movement in urban Malaysia”, in Contributions
to Indian Sociology (NS), Vol. 16, No. 1, 1982, pp. 125-140.
Manu Rao, B.S. “Sai Baba lashes out at detractors”, in Times of India 26 december 2000.
Meer,
Matthijs van der “Sai Baba & de waarheid:
het verhaal van een bevochten ontgoocheling”, in Spiegelbeeld oktober 2000, jaargang 9, nummer 10, pp. 18-21.
Meijer,
Henk “Ieder z’n Baba”, in Op de hoogte nr 3, oktober 2000, pp.
10-11.
Menon, Amarnath K. & Ashok Malik “Test of Faith”, in India Today, 4 december 2000, pp. 38-43.
Mijttenaere, Arthur “Volgelinge wordt Sai Baba-bestrijder”,
in Noordhollands Dagblad, bijlage “De
Omslag”, zaterdag 9 december, 2000.
Mookerjee,
Ajit Kundalini:
het wekken van de innerlijke kracht, Den Haag: Mirananda, 1986 (1982).
Murphet,
Howard “Brief van Howard Murphet aan Sai-devotees”
in Sathya Sai Baba Nieuws herfst
2000, jaargang 15, nummer 3, pp. 14-15.
Murphy, Padraic “Scandal engulfs guru’s empire: divine downfall”, in The Sunday Age, 12 november 2000.
Nagel,
Alexandra H.M. “De Sai-paradox: tegenstrijdigheden
van en rondom Sathya Sai Baba”, in Religieuze
Bewegingen in Nederland nummer 29, Amsterdam: VU Uitgeverij, 1994, pp.
123-153.
Newbery, Beatrice “Miracles don’t happen”, in The Indepent-London, 24 december 2000.
Ranft, Wolfgang “Münchner froh aus Indien: Guru wollte plötzlich Sex”
Bild Munich, 21 augustus 2000, p. 3.
Roads, Duncan M. et al. “Sai Baba Exposed: Fraud, Fakery & Molestation”,
in Nexus Volume 7, number 5,
August-September 2000, pp. 56-61.
Sluis,
Ilan “Sai Baba-volgelingen geweerd uit Velsen”,
in Haarlems Dagblad 23 november 2000.
Smitt,
Willem “Valt wonderdoener Sai Baba van zijn voetstuk?”,
in Privé, 14 oktober 2000.
Spiegelbeeld, Redactie “Het dilemma van licht
en duister”, in Spiegelbeeld,
jaargang 9, nummer 10, pp. 14-16.
Stevens,
Trees “Aandacht voor reacties op publiciteit
rond Baba” en “Waarom geen reacties”, in Op
de hoogte nr 3, oktober 2000, pp. 1, 5.
Taylor, Donald “Charismatic authority in the Sathya Sai Baba movement”,
in Hinduism in Great Britain, Richard
Burghart (ed.), London, New York: Tavistock Publications, 1987, pp. 119-133.
Thapa,
Vijay Jung et al. “Test of faith, A God Accused”, in India Today
December 04, 2000, pp. 44-46.
Velde,
T. van de “De Ondergang van een Goeroe Sai Baba”,
in Trouw 6 september 2000.
Noten
